Caqabadaha Qorista Maqaallada Cilmiyeed

Qorista maqaallada cilmiyeed guud ahaan dhulka ay Soomaalidu degto waxa lagala kulmaa caqabado badan oo waaweyn, sababo la xiriira baahida weyn ee ka jirta dhanka kaabeyaasha cilmi-baarista iyo god-daloolooyin badan oo ku jira nidaamka waxbarashada sare. Caqabadahaasi waxaa ka mid ah helitaanka ilo cilmiyeed oo muhiim ah sida joornaalada aqooneed (academic journals), xog ururiyeyaasha cilmiyeed (databases), iyo maktabado si wanaagsan u qalabeysan. Tan waxay si weyn u adkeyneysaa in la helo xog cusub oo la isku halleyn karo. Xarumo waxbarasho oo badan, oo ay ku jiraan jaamacadaha ku yaalla dhulka Soomaalidu degto, ma haystaan waaxyo cilmi-baaris oo shaqaynaya, sidoo kale waxaa meesha ka maqan macallimiin khibrad u leh hagidda qorista cilmiyeed iyo taageero muuqata oo ka timaadda hay’adaha waxbarashada ee heer jaamacadeed.
Luqadda Ingiriisiga, oo inta badan looga baahan yahay in maqaalada cilmiyeed lagu qoro, ayaa ah caqabad kale, maadaama aysan ahayn luqadda hooyo ee qoraha Soomaaliyeed. Sidoo kale, la’aanta nidaam rasmi ah oo dib-u-eegista asxaabta (peer review), fursad la’aanta latalin cilmiyeed, iyo jiritaanka joornaalo cilmiyeed oo aad u kooban ama gabi ahaanba ka maqan dhulka Soomaalidu degto, ayaa ah caqabado si gaar ah u adkeeya geeddi-socodka qorista cilmiyeed. Intaa waxaa dheer, u gudbinta maqaallada joornaalada caalamiga ah waxay la socotaa caqabado ay ka mid yihiin qarashka daabacaadda, faham la’aanta habraacyada aqbalaadda, iyo mararka qaar eexda lagula dhaqmo cilmi-baarayaasha ka yimid dalalka horumarkoodu hooseeyo.
Iyada oo ay jiraan caqabada haa badani, hadana waxaa isa soo taraya xiisaha cilmiyeed ee gudaha, iyadoo jaamacado ay ka mid yihiin Jaamacadda Jigjiga, SIMAD, iyo Amoud ay bilaabeen dadaallo dheeri ah oo lagu horumarinayo cilmi-baarista iyo qorista aqooneed. Tallaabooyinkan rajada leh ayaa tilmaamaya isbeddel suurtagal ah oo mustaqbalka dhow kor u qaadi kara tayada iyo tirada qoraallada cilmiyeed ee kasoo baxa dhulka Soomaalidu degto.
ALLA MAHAD LEH

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Xadgudubka waxbarashadda iyo Saameyntiisa

Xadgudubka aqoonta waxa lagu qeexaa sheegasho aqooneed oo aan waafaqsanayn anshaxa iyo hufnaanta waxbarasho, taas oo uu arday ama cilmi-baare si ula kac ah ugu sameeyo shaqooyinka waxbarashada. Ficilladan waxay sababi karaan in la helo natiijooyin aan dhab ahayn, kuwaas oo si weyn u dhaawaca kalsoonida nidaamka waxbarasho. Noocyada ugu waaweyn ee xadgudubka aqoonta waxaa ka mid ah xatooyo qoraal (plagiarism), khiyaano imtixaan, been-abuur xogeed (fabrication), iyo sheegasho qoraal aqooneed oo aanu sheegtuhu qayb ka ahayn geedi-socodkeeda. Xatooyada qoraalka waa mid ka mid ah dhibaatooyinka ugu baahsan ee lagu arko cilmi-baarista iyo qoraallada aqooneed. Tani waxay dhacdaa marka qof si ula kac ah u adeegsado qoraalka, fikradaha, ama natiijooyinka cilmiyeed ee qof kale, isaga oo aan si sax ah u tixraacin ilaha laga soo xigtay xogta. Dunida horumartay, ficilkan wuxuu keeni karaa ciqaabo culus. Arrintani waxay si toos ah u saameysaa tayada aqoonta iyo cilmi-baarista, waxayna carqaladeysaa ...
Read more

Qaniinyada masaska Geeska Afrika

  Qaniinyada masaska Geeska Afrika waa arrin caafimaad oo culus balse inta badan aan si wanaagsan loo soo sheegin, gaar ahaan meelaha miyiga ah ama ka fog xarumaha caafimaadka. Gobolkani waxa uu hoy u yahay noocyo badan oo masas ah, inkastoo kuwa qaniinyadoodu khatarta tahay ay kooban yihiin, sida noocyada abeesada (vipers), abgurida (puff adders), noocyada kobraha (cobras), jilbiska (mambas), iyo kuwo kale oo tiro yar.  Qaniinyada noocyadan waxa ay sababi karaan dhimasho, naafo, barar, iyo dhaawac unugyada ah haddii aan si degdeg ah loo daaweyn. Helitaanka adeegyada caafimaad ayaa xaddidan meelaha ay inta badan ka dhacaan qaniinyadu, waxaana xaaladda sii adkeeya aqoon la’aanta noocyada masaska, helitaan la’aanta daawada ka hortagga sunta (antivenom), iyo dib u dhaca lagu gaadho xarumaha caafimaadka, gaar ahaan tuulooyinka fog. Intaa waxaa dheer, dhaqamada bulshada iyo ku tiirsanaanta daawo dhaqameedka ayaa mararka qaarkood dib u dhigta daaweynta, taas oo ka sii dartay x...
Read more